ศาลปกครอง
การแสวงหาข้อเท็จจริงในคดีปกครองของศาล
- ศาลปกครองมีวัตถุประสงค์ในการจัดตั้ง คือ
- เป็นศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีปกครอง
- คู่กรณีอย่างน้อยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นรัฐ (หน่วยงานของรัฐ, เจ้าหน้าที่รัฐ)
- ระบบการพิจารณาพิพากษาคดี ต้องต่างจากกรณีปกติ เพราะรัฐได้เปรียบเก็บพยานหลักฐานทุกอย่างไว้
- การพิจารณาคดีเป็นระบบไต่สวน
- การยื่นฟ้องไม่ต้องยื่นบัญชีระบุพยาน
- การสืบพยานต้องทำเป็นหนังสือ จะเอาพยานบุคคลมาเบิกความขัดแย้งกับเอกสารของทางราชการไม่ได้
- คู่กรณี เรียกว่า ผู้ฟ้องคดี กับ ผู้ถูกฟ้องคดี
- หากข้อเท็จจริงเพียงพอ ศาลจะแจ้งไปยังคู่กรณีว่า จะกำหนด “วันสิ้นสุดการแสวงหาข้อเท็จจริง” โดยมีขึ้นเพื่อคานอำนาจระหว่างตุลาการเจ้าของ
สำนวน กับตุลาการนอกคดี / ตุลาการหัวหน้าคณะ
- ให้ยื่นฟ้องคดีทางไปรษณีย์ตอบรับได้ ต้องแนบหลักฐาน + หนังสือมอบอำนาจ + บัตรประชาชน โดยอายุความจะสะดุดหยุดลงในวันที่ยื่นฟ้องทางไปรษณีย์
- ทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันไม่ได้
- ระยะเวลาการฟ้องคดี 90 วัน /1 ปี แต่ไม่เกิน 10 ปี
- บางคดี ศาลไม่อนุญาตให้ถอนฟ้องได้ ให้ดำเนินคดีต่อไป เพราะบางกรณีเป็นประโยชน์ สาธารณะ ถ้าเป็นเรื่องประโยชน์ส่วนตน ถอนได้
- การนั่งพิจารณาคดีครั้งแรก ศาลอาจให้ทำคำแถลงเป็นหนังสือ โดยยื่นก่อนวันนัด (ต้องทำคำแถลงเป็นหนังสือ จึงจะแถลงด้วยวาจาได้ซึ่งต้อง
ภายในขอบเขตของคำแถลงเป็นหนังสือเท่านั้น)
- การอุทธรณ์ ให้อุทธรณ์ ไปยังศาลปกครองสูงสุด ภายใน 30 วัน ศาลขยายให้ไม่ได้
- การบังคับคดี เมื่อศาลตัดสินไปแล้ว ต้องให้คำพิพากษาถึงที่สุด โดยไม่ต้องออกคำบังคับ/หมายบังคับคดี
- การจ่ายเงินเป็นไปตามมติครม. จะทำการยึดทรัพย์ของหน่วยงานไม่ได้ แต่หากเป็นหนี้กระทำการ / งดเว้นกระทำการ หน่วยงานของรัฐทำได้แม้ไม่มีมติ ครม.
- ฟ้องซ้ำ ฟ้องซ้อนไม่ได้
- กรณีเป็นผู้เยาว์ อายุ 15 ปีขึ้นไป ฟ้องคดีด้วยตนเองได้
- ค่าธรรมเนียมศาล ไม่เกิน 2.5% แต่ไม่เกิน 200,000 บาท ในกรณีขอให้ใช้เงิน/ ส่งมอบทรัพย์สิน
- ถ้ายากจน/ได้รับความเดือดร้อนเกินสมควร ขอดำเนินคดีอย่างคนอนาถาได้
- การขอคุ้มครองชั่วคราวขอได้ ออกคำสั่งให้ปฏิบัติ มีผลทันที แต่หากจะขอทุเลาการบังคับคดีต้องดูว่า คำสั่งทางปกครองนั้น กระทบถึง การบริหารราชการแผ่นดิน +
การบริหารสาธารณะ หรือไม่
การเตรียมและการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีในศาลปกครอง
- ในคดีปกครอง เรียกว่า คู่กรณี = ผู้ฟ้องคดี + ผู้ถูกฟ้องคดี (ผู้ได้รับค.เดือดร้อน) , ระยะเวลาการฟ้องคดี (อายุความ) ,ตุลาการศาลปกครอง (ผู้พิพากษา)
- หน่วยงานทางปกครองได้แก่ ส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจ ตามพรบ.,พรฎ. องค์การมหาชน เอกชนที่ได้รับมอบหมายให้ใช้อำนาจทางปกครอง
เช่น สภาทนายความ องค์กรตามรัฐธรรมนูญ เช่น ปปช. คตง.
- การยื่นฟ้อง ภูมิลำเนาของผู้ฟ้องคดี / สถานที่เกิดเหตุ
- องค์คณะ 3 คน จ่ายตามความเชี่ยวชาญ และแต่งตั้งตุลาการผู้แถลงคดี คนใดคนหนึ่งเป็นตุลาการเจ้าของสำนวน ทำการตรวจสำนวน และคำชี้แจง จึงมีคำสั่งรับฟ้อง
- ส่งหมาย และให้ผู้ถูกฟ้องคดีทำคำให้การ ภายใน 30 วัน นับแต่วันได้รับสำเนาคำฟ้อง
- ส่งสำเนาคำให้การ ให้ผู้ฟ้องคดีทำคำคัดค้านคำให้การ ถ้าไม่ประสงค์คัดค้าน ให้แถลงต่อศาลภายในกำหนด มิฉะนั้น ศาลจะสั่งจำหน่ายคดี
- ผู้ถูกฟ้อง ทำคำให้การเพิ่มเติมได้
- การไต่สวน / การแสวงหาข้อเท็จจริง ถ้าไม่พอ ศาลแสวงหาได้ โดยเรียกพยานบุคคล / พยานเอกสารมา
- เขตอำนาจศาลปกครอง (ม.9)
1. คดีฟ้องให้เพิกถอนกฎ/คำสั่งทางปกครองที่ไม่ชอบด้วยกม. หลักทั่วไป ฟ้องครั้งแรกที่ศชต. หากเป็นกฎที่ออกโดยครม. ฟ้องครั้งแรกที่ ศาลปกครองสูงสุด
2. จนท.ของรัฐกระทำการทางกายภาพ เช่น สร้างสะพานลอย ทำให้ชาวบ้านเดือดร้อน
3. หน่วยงานทางปกครองละเลย/ล่าช้าต่อการปฏิบัติหน้าที่ ทั้งนี้ต้องมี กม.กำหนด อำนาจหน้าที่ของหน่วยงานทางปกครองเอาไว้ มีได้ 2 กรณี คือ มีกม.กำหนดหน้าที่ไว้เป็นการทั่วไป และหน้าที่เกิดเพราะมีคนมายื่นคำขอ
ระยะเวลาในการฟ้องคดี
( กรณีล่าช้า)
4. การกระทำละเมิดทางปกครอง อปก. 2 ประการ 1.เป็นการกระทำละเมิด (ม.420 ปพพ.) 2.เกิดจากการใช้อำนาจตามกม. โดยจะต้องฟ้องฟ้องทั้ง 2 อย่างภายใน 90 วัน
5. ความรับผิดอย่างอื่น อันเกิดจากการใช้อำนาจตามกม. /จากกฎ คำสั่งทางปกครอง /คำสั่งอื่น /จากการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กม. กำหนดให้ต้องปฏิบัติ /
ปฏิบัติหน้าที่ล่าช้า เกินสมควร
6. คดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง เป็นเรื่องที่รัฐทำสัญญากับเอกชน แยกส.ทางปกครอง ออกจากส.ทางแพ่ง
ส.ทางปค. = คู่ส.ฝ่ายหนึ่งเป็นหน่วยงานทางปค. /ตัวแทนของหน่วยงานทางปค. + ส.สัมปทาน ,ส.ให้จ้ดทำบริการสาธารณะ,ส.จัดให้มีสิ่งสาธารณูปโภค,ส.
ซ่อมแซมปรับปรุง,ส.แสวงหาปย.จากทรัพยากรธรรมชาติ + ส.ที่รัฐมีอำนาจเหนือเอกชน +
ส.ที่เอกชนเข้าร่วมดำเนินการจัดทำสาธรณูปโภค
- ตย.สัญญาทางปกครอง และไม่ใช่ส.ทางปค.
- ส.ซื้อขายเครื่องคอมพิวเตอร์ ? แต่หากซื้อทั้งระบบคอมพิวเตอร์ ?
- ส.ซื้อเรือรบ เรือตรวจการ ? ส.การศึกษาต่อกับทางราชการ? ส.ค้ำประกันการศึกษาต่อ ? ส.จ้างออกแบบและควบคุมงาน ?
- ส.ให้เช่าที่ราชพัสดุ ? องค์การคลังสินค้าให้กู้เงินเพื่อไปซื้อสินค้าในราคาประกัน ? ส.จ้างลูกจ้างของส่วนราชการ ? ส.จ้างผู้บริหารรัฐวิสาหกิจ ?
7. คดีที่มีกม. กำหนดให้ฟ้องศาลปค. เช่น กม.เดินเรือในน่านน้ำไทย
8. คดีพิพาทเกี่ยวกับเรื่องที่มีกม. กำหนดให้อยู่ในเขตอำนาจศาลปค.

เงื่อนไขในการฟ้องคดีปค.
1.ต้องเป็นคำฟ้องที่มีสาระสำคัญครบถ้วนสมบูรณ์ตามเนื้อหาที่ระบุใน ม.45 มีชื่อผู้ฟ้อง ชื่อหน่วยงานทางปค. การกระทำ และคำขอท้ายฟ้องที่อยู่ในอำนาจศาล
ทำเป็นหนังสือ ทำสำเนาตามจำนวนผู้ถูกฟ้องคดี ในคดีปค.ไม่มีฟ้องเคลือบคลุม
2. ผู้ฟ้องคดีต้องเป็นผู้มีส่วนได้เสีย
3. ต้องได้ดำเนินการแก้ไขความเดือดร้อนครบขั้นตอนตามที่กม.กำหนดแล้ว เฉพาะคำสั่งทางปค.ที่ต้องอุทธรณ์ การอุทธรณ์เป็นไปตามกม.เฉพาะ
หากไม่มีกม.เฉพาะ ใช้พรบ.วิธีปฏิบัติ
4. ต้องเป็นฟ้องที่ชำระค่าธรรมเนียมศาลโดยถูกต้อง /ได้รับยกเว้นค่าธรรมเนียม
5. ต้องเป็นฟ้องที่ยื่นภายในกำหนดระยะเวลา
6. ผู้ฟ้องคดีต้องเป็นผู้ที่มีค.สามารถตามกม.
7. ต้องมีคำสั่งทางปค. /กฎในเรื่องที่จะฟ้องคดีนั้น ไม่ใช่เพียงมติ / นส.เวียน
8. ต้องไม่เป็นการฟ้องซ้ำ ฟ้องซ้อน ดำซ้ำ
9. ต้องเป็นคำฟ้องที่ มีการแก้ไขค.เดือดร้อนที่เป็นต้องมีคำบังคับของศาล

การดำเนินกระบวนพิจารณาคดีของผู้รับมอบอำนาจ หรือทนายความในคดีปกครอง

- คดีปกครองไม่ส่งเสริมวิชาชีพทนายความ กล่าวคอ ไม่มีทนายความก็ได้ แต่ก็ไม่ตัดสิทธิที่จะมีทนายความ
- การดำเนินคดีปกครอง อาจดำเนินคดีด้วยตนเอง /มอบอำนาจให้ทนายความ /มอบอำนาจให้ผู้อื่น
- การมอบอำนาจใช้นส.มอบอำนาจทั่วไป ปิดอากรแสตมป์ตามป.รัษฎากร
- ทนายความทำได้ภายในขอบเขตที่ได้รับมอบอำนาจ ทนายความเป็นตัวทนของตัวความซึ่งเป็นตัวการ ทั้งยังต้องคำนึงถึงข้อบังคับของทนายความด้วย
- การฟ้องคดีทำได้เมื่อมีการมอบอำนาจเป็นการเฉพาะ
- ทนายความมีสิทธิได้รับบำเหน็จ หากมีหลายคนต้องร่วมกันทำงาน จะทำแยกกันไม่ได้
- ถ้าเป็นทนายความคดีปกครองอยู่ แล้วถูกเพิกถอนใบอนุญาต ยังสามารถทำหน้าที่ต่อไปได้ หากลูกความไม่ถือการเป็นทนายความเป็นสาระสำคัญของคดี
- หากมีผู้ฟ้องคดีหลายคน อาจตั้งผู้แทนเฉพาะคดีได้ การกระทำของผู้แทนผูกพันทุกคน ( ผู้แทนของผู้ฟ้องคดีจะต้องเป็นผู้ฟ้องคดีด้วย) ใช้ใบมอบอำนาจหรือ
ระบุในคำฟ้องก็ได้
- คู่กรณี หมายความรวมถึงทนายผู้รับมอบอำนาจด้วย